Tiếng kêu CRẮC trong gối

Jacques PARIER

 Tất cả mọi người đều biết đến tiếng kêu CRAC được xuất hiện ở các ngón tay khi chúng ta kéo mạnh các khớp và thấy dễ chịu khi nghe tiếng kêu đó, không một chút lo lắng nào. Cũng làm như thế ở gối th́ cũng có tiếng crac, nhưng tiếng kêu ở đây lại rất khác. Đôi khi, nó làm bạn khó chịu và lo lắng. Rất nhiều nguyên nhân có thể đem lại tiếng CRAC  ở khớp gối.

Tiếng CRAC là một tiếng kêu của một hiện tượng vật lư thông thường, gọi là hiện tượng "khoang". Một hiện tượng vật lư đă được biết đến từ lâu thấy ở trong turbine của máy bơm, chân vịt của tàu thuỷ,... Tương tự như vậy, khớp cũng là một khoang kín có chứa nhiều bọt khí nhỏ nằm trong dịch khớp, chúng là sản phẩm b́nh thường được tạo nên  khi khớp vận động. Nếu ổ khớp h́nh thành một vùng có áp lực cao, do sự vận động mạnh của khớp (ví dụ  đá mạnh chân,...)th́ các bọt khí nhỏ này sẽ  thoát ra từ dịch khớp để cân bằng áp lực, sự phối hợp của các bọt khí cùng lúc thoát ra khỏi dịch khớp, thông thường tạo nên một tiếng kêu CRAC. B́nh thường điều này không đem lại hậu quả  ǵ, tuy nhiên  nó không tốt nếu làm như vậy nhiều lần  và có hệ thống.

Tiếng CRAC có thể là biểu hiện của các nguyên nhân khác:

-Tiếng crac của sụn chêm chỉ được phát hiện trong khi thăm khám gối, cảm nhận thấy cái ǵ đó lục cục ở dưới tay, gây thực sự khó chịu ở bên trong khớp gối. Khi gối gấp hoàn toàn, phần sau của sụn chêm bị chạm vào xương đùi gây nên tiếng kêu. Tiếng kêu crac sụn chêm, thường xảy ra với thương tổn ở sụn chêm trong .

- Với người trẻ tuổi hay ở trẻ con, tiếng kêu crac  xuất hiện cùng cảm nhận sự trượt của gối, hiện tượng này có thể xuất hiện trở lại khi kéo dài gối ở tư thế duỗi hoàn toàn. Hiện tượng này được người anh phát hiện và đặt tên là "Snapping knee" nó liên quan tới sự bất thường của sụn chêm ngoài. Nó là biểu hiện của một sự phát triển sớm, trong đó sự bất thường xảy ra với sụn chêm làm cho bờ nó dầy lên, khi lồi cầu trượt trên nó tạo nên tiếng kêu .

- Đôi khi người ta dễ dàng phát hiện được tiếng crac bằng cách đặt tay lên trên bánh chè và cho gấp duỗi gối, bánh chè cọ vào rănh liên lồ́ cầu trước tạo nên tiếng kêu crac nhỏ. Hiện tượng này thông thường không gây đau, và không phải điều trị ǵ.

Có tiếng kêu khác, như tiếng kêu lạch tạch, nó phát sinh khi khớp gối vận động. Nó nằm ở phía trước, dưới bánh chè và tiếng kêu của nó giống như  nghiền miếng bánh ḿ nướng (biscotte). Nó chính là sự trà sát giữa hai lớp sụn khớp của mặt sau bánh chè và khe liên lồi cầu. Mặc dầu tiếng kêu liên tục đôi khi làm khó chịu và làm tập trung sự chú ư  xung quanh, nhưng nó không bao giờ chuyển thành tổn thương sụn khớp. Trong trường hợp không đau, cần phải theo dơi. Trường hợp ngược lại cần phải đi khám và chụp điện quang.

Đôi khi đặt  áp tay vào mặt trong hay mặt ngoài của gối, sau đó nhún gối xuống, tạo sức ép lên mặt khớp. Một tiếng kẹt thông thường là nhỏ có thể xuất hiện. Hiện tượng này có thể đưa tới làm hỏng sụn của lồi cầu và của mâm chày. Đây là một dấu hiệu mà các thầy thuốc thường khám để chẩn đoán trên lâm sàng. Tiếng crac hoặc nghe thấy hoặc cảm nhận được bằng tay thông thường đều liên quan tới sự ép của lồi cầu lên trên sụn chêm. Nếu hiện tượng này không đau, nó lại giống nhau ở cả hai gối, th́ không có ǵ đáng lo ngại. Ngược lại, nếu đau và khác biệt so với bên kia, khi đó được coi là triệu chứng bệnh, cần phải chẩn đoán các thương tổn ở sụn chêm.

Trường hợp  nếu có tiếng crac xuất hiện sau chấn thương th́ hoàn toàn khác. Thường là sau ngă do trượt tuyết, sau một cú trượt không kiểm soát được, sau một cú nhẩy, hoặc chống chân,... khớp gối xuất hiện một tiếng kêu crac. Tiếng crac này thường đồng nghĩa với thương tổn nặng trong khớp. Nó thường phối hợp với các triệu chứng khác như đau và sưng gối. Khám lâm sàng rất cần thiết để chẩn đoán. Những thành phần khác nhau của khớp gối có thể bị thương tổn: thương tổn dây chằng chéo trước, dây chằng bên trong, hay sụn chêm (hay gặp ở sụn chêm trong), đôi khi lại là gẫy xương. Ngoài khám lâm sàng bao giờ cũng phải làm chẩn đoán h́nh ảnh (chụp điện quang, chụp khớp gối bơm thuốc, cộng hưởng từ) để t́m nguyên nhân bệnh.

 

Phân tích các tiếng động trong khớp gối trong khi chuyển động là rất có giá trị. Trong phần lớn các trường hợp, tiếng crac không có ǵ nguy hiểm, không có ǵ đáng lo ngại. Nhưng đôi khi nó là biểu hiện của các tổn thương thực thể về cấu trúc giải phẫu của gối mà cần phải phát hiện để định hướng điều trị sớm cho có kết quả.