U nang bao hoạt dịch

Philippe Bourdila

Khớp gối giống như các khớp khác được bao bọc bởi bao khớp, như một túi khép kín. Túi này được che phủ bên trong nhờ một tấm thảm đó là màng hoạt dịch. Tổ chức hoạt dịch tiết ra dịch - gọi là hoạt dịch- để nuôi dưỡng và bôi trơn khớp.

Trong trường hợp bất thường, ở bên trong khớp hay trong những trường hợp chấn thương, bao hoạt dịch có thể phản ứng tăng tiết dịch một cách quá đáng,đó là nguyên nhân của tràn dịch khớp gối . Khi áp lực bên trong của gối tăng nó có thể tạo nên các thay đổi như thoát vị ra phía sau của gối. Đó là u nang bao hoạt dịch, nó thường nằm ở chính giữa khoeo, và to ra sau gối. U nang bao hoạt dịch c̣n có tên khác là "kyste de Baker".

Nang này không có ǵ là nguy hiểm, đặc biệt là không bao giờ ung thư hoá. Bên trong nó chỉ có mỗi thành phần là hoạt dịch, điều đó giải thích tại sao thể tích của nó lại có thể thay đổi được. Thông thường thể tích của nó nhỏ và không gây trở ngại với chức năng của gối. Đôi khi nó trở nên to, căng, đưa tới đau do tăng áp lực, thay đổi khi đi lại, thể tích nhỏ đi khi  gấp gối, đặc biệt là lúc ngồi xổm. Rất hiếm những trường hợp chèn ép vào tổ chức xung quanh (mạch máu , thần kinh gây nên kiến ḅ, rát bỏng ở cẳng chân,...) do thể tích của khối u quá to. Trong một số ít trường hợp nó có thể bị vỡ biểu hiện bằng : đau tăng lên đột ngột, bắp chân mau chóng sưng to tràn hoạt dịch ra ngoài. Có nguy cơ làm tắc các tĩnh mạch hoặc gây nên các tổn thương về cơ.

 Làm thế nào để chẩn đoán ?

Cần phải nghĩ tới khi có đau ở phía sau khoeo, hơn hết là sờ thấy một khối nhỏ như ḥn bi. Thể tích lại thay đổi, giảm đi và mất khi gối ở tư thế gấp, nó thấy rơ hơn khi gối duỗi thẳng. Trong trường hợp nghi ngờ, dùng siêu âm chẩn đoán biết rơ là nó nằm ở đâu và kích thước bao nhiêu. U nang bao hoạt dịch thường là hậu quả của các  bệnh gối: cần phải t́m kiếm các nguyên nhân này ở gối: Có khi là thương tổn sụn khớp, có khi là sụn chêm, hay bao hoạt dịch, hay do sau những chấn thương,...

Điều trị u nang bao hoạt dịch

Thường u nang bao hoạt dịch tiến triển tự nhiên, không cần điều trị, cũng khỏi do dịch lại chui vào trong khớp. Tất cả các nang bao giờ cũng lành tính, không cần phải đưa ra một phương pháp điều trị ǵ thêm.

Đôi khi  không khỏi mà lại gây nên khó chịu cho bệnh nhân, có thể điều trị bằng cách chọc hút và bơm thuốc có nguồn gốc cortisone vào trong. Đồng thời để tránh tái phát, cần phải t́m và  điều trị nguyên nhân ở trong gối, ví dụ như can thiệp vào sụn chêm chẳng hạn.

Trong trường hợp khó trị, u nang lại gây đau, gây khó chịu cho người bệnh, th́ điều trị bằng nội soi có thể được ra: Nhờ nội soi t́m lỗ liên hệ giữa nang và khớp và làm nhỏ lại: bằng cách dùng một nắp đậy chắn lỗ thông thương, như thế đảm bảo không c̣n tăng áp lực gây đau trong nang nữa. Nhưng mới được áp dụng gần đây nên c̣n chưa thể bàn về kết quả của  phương pháp này.

Cần có chỉ định ngoại khoa khi nang đó tái phát nhiều lần, có nghĩa là phải mổ để lấy hoàn toàn nang đó đi